آموزشی - اطلاع رسانی

با سلام و احترام

با توجه به نیاز نمایندگان گروه های آموزشی درس زبان انگلیسی استان های سراسر کشور در دوره سنجش و ارزشیابی که از سوی مرکز سنجش وزارتخانه و با همکاری دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی از تاریخ 18 الی 21 بهمن ماه 1389 در مرکز تربیت معلم نسیبه تهران برگزار شد، مطالب پیوست در 8 صفحه تحت عنوان   "بررسی تطبیقی مکاتب روانشناسی یادگیری (رفتارگرا، شناخت گرا و فراشناخت ) در دهه های اخیر"   که توسط  سرکار خانم عفت السادات  شهرتاش به عنوان مدرس کارگاه آموزشی و متخصص موضوعی زبان انگلیسی در این دوره، تدوین گردیده است برای استفاده  همکاران محترم ارائه می گردد.

به نام خدایی که اولین کلمه ای که به برگزیده ترینش آموخت ،" اقراء بسم ربک الذی خلق" ، بوده است.

بررسی تطبیقی مکاتب روانشناسی یادگیری (رفتارگرا، شناخت گرا و فراشناخت) در دهه های اخیر

کلید واژه ها: مکاتب فکری، رفتار گرا، شناخت گرا وفراشناخت ، مهارتهای خود بازنگری ،راهبرد های خلاقانه کاربردی

در مکتب والای انسان ساز اسلام ، اهمیت خود شناسی و خود بازنگری در کلام گهربار پیامبر نور و رحمت(ص) اینگونه آمده ااست:"من عرف نفسه عرف ربه "، یعنی هر که خود را شناخت خدای خویش را می شناسد.و یا "حاسبوا قبل ان تحاسبوا" یعنی به حساب خود برسید پیش از آنکه به حساب شما برسند. مولای متقیان علی (ع) نیز می فرمایند:"معرفه النفس انفع المعارف "به معنای آنکه خود شناسی، سود مند ترین شناخت هاست.این نمونه ای از اندیشه های جاوید و نشات گرفته از کلام الله مجید دربیش از چهارده قرن پیش است که درطول تاریخ وتمامی جهان طنین اندازبوده وافکار ماندگاررا پرورش داده است.

دردهه های اخیر در میان مکاتب روانشناسی سه مکتب فکری ذیل از جمله مکاتبی هستند که در مبانی نظری خود به بحث در زمینه یادگیری پرداخته اند. به منظورشناخت بیشترآنها و با نگاهی مقایسه ای ، به اجمال به معرفی و بیان ویژگی های هریک پرداخته  می شود؛ 

1-مکتب فکری رفتارگرا (تکیه بر هدفهای رفتاری)

2-مکتب فکری شناختی (تکیه بر حل مسئله)

3-مکتب فکری فراشناخت (تکیه بر شناخت فرد از خود)

مکتب فکری رفتارگرا:

ازجمله نظریه پردازان این مکتب فکری پاولف ، واتسون و اسکینر می باشند. این مکتب فکری به دلیل تحولات جدید پدید آمده درروانشناسی رفتاری در دهه های اخیر مبنی بر توجه به فضیلتها و توانایی های درونی انسان مورد استقبال قرار نگرفت.

تاکید و تلاش این مکتب فکری برای مواردی چون؛

1-رویدادها و رخدادهای بیرونی بر رفتار انسان تاثیرگذار هستند.

2-تلاش برای ایجاد محرک و دریافت پاسخ (روش شرطی سازی یادگیری)

3-رائه داده ها و دریافت یافته ها به منظور اطلاع یافتن از میزان یادگیری

4-تمامی شخصیت انسان بر گرفته از رفتار ی است که فرد از محیط آموخته وبا نیرو های محیطی کنترل می گردد.

5-توجه به رفتار قابل مشاهده فرد

6-شکل گیری شخصیت فرد از طریق سیر در محیط و احاطه محیط بر انسان و هدایت گری محیط صورت می گیرد.

7-معلم مهمترین عامل در کلاس برای امر یادگیری و آموزش مطالب با دادن پاداش به فراگیران جهت تقویت یادگیری های آتی

8-تاکید بر نظام مند و شفاف بودن هدفهای یادگیری و تعیین اهداف از ساده به مشکل و قابل دسترس و قابل مشاهده بودن آنها.

بعبارت دیگرهدف هر چه در دسترس تر ، رضایت و موفقیت برای دستیابی به هدف و انگیزه تکرار عمل افزون تر.

9- تلاش در تعیین رفتار فراگیرنده  از طریق تقویت کننده های بیرونی

10-تلاش برای جلوگیری ازخطاها و لغزش ها و تاکید بر ایجاد انگیزه از طریق محرک های بیرونی و ارائه بازخورد از فعالیتهای فراگیران

11-سازماندهی کلاس از طریق کنترل مثبت به منظور افزایش پیوند و رابطه محرک و پاسخ با ارائه پاداش های تقویت کننده

12-نشان دادن نحوه یادگیری مهارتها و نگرشها به فراگیران

نکته قابل توجه در مکتب فکری رفتارگرا:

اگرچه این مکتب قکری به شیوه های غیر عملی و مسایلی چون؛ خود فهمی ، نیاز خود و فرا برخورد توجه ننموده وآنها را ارزش گذاری نکرده است اما در امر یادگیری پیشرفت هایی داشته است.

مکتب فکری شناخت گرا:

پیشگامان و پیروان این مکتب فکری از جمله پیاژه و برونر می باشند.

تاکید و تلاش پیروان این مکتب فکری بر مواردی چون ؛

1-روشن کردن قدرتهای شناختی و استدلالی موجود زنده

2-شفاف سازی توانمندیهای شناختی و استعدادهای موجود زنده

3-تلاش برای پرورش مهارتهای شناختی

4-تاکید بر وجود عواملی در درون انسان برای اندیشیدن و استدلال کردن (بنا بر نظر برونر)

5-پرداختن به مطالعه علمی رخداد های ذهنی مانند کسب کردن، پردازش، ذخیره کردن و بازیابی اطلاعات

6-تاکید بر تجزیه و تحلیل شناختی یادگیری با توجه به ساخت ذهنی فراگیرنده

7-معین کردن سطح دانش پیش دانسته ها و در نظر آوردن راهبرد ها برای یادگیری مفاهیم و واقعیتها و اصول یادگیری

8-نابرابربودن تواناییهای فراگیران در ارائه راهبرد ها و ساخت ادراکی

9-شیوه نگریستن در امری ، نگریستن به جزء است نه نگریستن به مجموعه ای از یک سلسله یافته ها در زمینه امری

10-این نظریه فراتر از حوزه دانش یا یک نظام تلقی گردیده و بیشتر یک چشم انداز است.

11-دستبابی به چگونگی گسترش بنیاد های دانش خود، گسترده تر کردن دیده هاو نظریه ها و افکار خود ( برای مثال اطلاع یافتن فراگیر از نحوه هدایت تواناییهای خود و ارزشیابی از خود)

12-بطور کلی توجه به مفهوم شناخت به معنای دانستن و شناسایی کردن اطلاعات است.

13-شناخت یعنی عمل دانستن . تاکید بر نقش شناختی یا سازمان شناختی در فرایند دانستن می باشد.

14-شناخت یعنی فرایند های اندیشیدن و یادگیری و نحوه سازماندهی و ذخیره سازی و کاربست اطلاعات

15-توجه به پیش دانسته ها ی فراگیرنده برای آموزش بهینه و یادگیری بهتر و بررسی این پیش دانسته ها

16-تاکید بر شیوه یادگیری به منظور حل مسئله و پردازش اطلاعات

17-توجه به کلیه کنشهای ذهنی  چون؛ دقت، ادراک، و همچنین فرایند های عالی ذهنی مانند یاد آوری ، ژرف اندیشی، تفکرخلاق، کاربرد زبان، و اشکال متعهد و حل مسئله

18-شناخت عبارت است از توانمندیهای ذهنی ما، یعنی ادراک، یادسپاری ، استدلال و  ........

19-نشان دادن اهمیت معنادار بودن یادگیری و شیوه های سامان دهی و سازمان یابی ذهن فراگیرنده  (رشد ذهنی فراگیران)

20-توسعه مهارتهای حل مسئله از طریق فرایند یک سلسله کشفها

21-آموزش راهبردهای حل مسئله به فراگیران

نکته قابل توجه در مکتب فکری شناخت گرا:

این مکتب فکری به شناخت به معنای دانستن و شناسایی می پردازد اما به دانستن در باره دانستن نمی پردازد که همان مکتب

فراشناخت می باشد.

مکتب فکری فراشناخت :

صاحب نظران نظریه فراشناخت عبارتند از: جان فلاول که دریجه نظریه فرا شناخت را گشود ، براون و همکارانش، ما یخن بام و همکارانش. استدلال این گروه بر این است که هر اندازه شناخت فراگیرنده از توانمند یها و توانائیهای خود بیشتر باشد، میزان انتقال یادگیری در او بالا خواهد رفت.

تاکید این گروه و پیروان آنها بر مواردی چون:

1-فراشناخت،  شناخت هر فرد از خود است.

2-فرا شناخت،  توانایی ما به تشخیص دانسته ها و ندانسته های خویش است که در قشر مغز صورت می گیرد. اگر بتوانید از وجود گفتگوی درونی در ذهن خود آگاه شوید و اگر بتوانید فرایند های تصمیم گیری و حل مسئله را بشناسید فراشناخت را تجربه کرده اید.( طبق نظریه آرتور.ل.کوستا )

3-فراشناخت ، دانش فرد درباره جریانها یا فرایند های شناختی خود است و در برگیرنده  عملیاتی کردن ، منظم کردن ، و هماهنگ کردن مجموعه این فرایندهاست. فراشناخت به معنای شناسایی خود بعنوان یک موجود متفکر است. آگاهی فراشناختی نقش بارز و مهمی در برقراری گزینشی و حل مسئله، کنترل خود، خود آموزی و تغییر رفتار دارد.( طبق نظریه جان فلا ول)

4-فراشناخت، دانش و کنترل شناخت هر فرد است.( طبق نظریه براون و همکارانش)

5-فراشناخت، انواع آگاهی در باره شناختها یا فرایند اجرایی تصمیم گیری است که فراگیرنده هم باید عملیات شناختی را انجام دهد وهم پیشرفت آن را ملاحظه کند.( طبق نظریه مایخن بام و همکارانش)

6-در یادگیری نه فقط یاد دادن بلکه نحوه بهره گیری از راهبرد های شناختی نیز حائز اهمیت است.(بنا بر نظریه مولی و همکارانش)

مهارتهای فرا شناختی از طریق تدارک شرایطی تسهیل می گردد که تعاملات اجتماعی در آنها به حد کمال رسیده است. پدید آوردن تعامل نتیجه برقراری یک سلسله روابط متقابل می باشد.

توصیه های نظریه پردازان مکتب فکری فرا شناخت:

1-روش تدریس بر پایه ارتباطات متقابل بین فراگیران و معلم ، و فراگیر با فراگیر استوار است.

2-روش تدریس  به منظور تقویت پرورش مهارتهای فرایندی متقابل یا دو سویه می باشد.

3-راهبرد هایی چون ؛ سئوال کردن، خلاصه کردن، شفاف سازی یا تشریح تفصیلی، در نظر گرفتن شرح و بسط پیش بینی در یک گفتگو یا ارتباط متقابل بین فراگیرنده و معلم اهمیت دارد.

4-پی بردن معلم و فراگیر به ارتباط متقابل در مورد موضوعی خاص و باز خورد دادن ازمجموعه فعالیتهای خود.

5-آماده سازی الگوهای پویا و راهبردهایی برای بازنگری و بهینه سازی درک مطلب توسط معلم و فراگیرنده.

6-فراگیران باید بیشتر آموزشها یا کارهای محوله را با سئوال در باره چرایی و چگونگی انجام آن پی گیری کنند.باید در باره راهبرد های یادگیری خود اندیشه کنند. به ارزشیابی میزان اثربخشی کارکردهایشان بپردازند.باید در باره انچه انجام می دهند نظر دهندو بتوانند به تشریح راهبرد های خود برای حل مسئله بپردازند. آنان باید برای حل مسئله اشتیاق نشان دهند تا افرادی دارای تفکر انتقادی و انعطاف پذیر باشند و بتوانند بطور آگاهانه مهارتهای ذهنی خود را برای حل مسئله بکار گیرند . این امر نشانه رشد یافتن بهینه مهارتهای فراشناختی می باشد.این افراد می توانند بصورت موثر منابع هوشی و ذهنی خود را هدایت کنند.منابع هوشی شامل مهارتهای ادراکی حرکتی بصری، زبان، باورها، دانش ویژه محتوای خاص  وفرایند های ذهنی و راهبردهای هدفدار برای دستیابی به بازده مطلوب می باشد.

7-اگر بخواهیم رفتار هوشمنداته را مانند یک بازده آموزش مهم پرورش دهیم باید راهبردهای پرورش مهارتهای فراشناختی در روش های تدریس مورد توجه قرار گیرد و در معلم نسبت به پرورش مهارتهای فراشناختی نگرش مثبت ایجاد گردد.

8-آموزش مستقیم فراشناخت سودمند و مفید نخواهد بود. فرضا"زمانی که مهارت حل مسئله بطور مستقیم به فراگیران ارائه می شود نسبت به زمانی که فراگیران با حمایت معلم ، خود به آن دست می یابند از کارایی کمتری برخوردار است.

9-عمده ترین جزء فراشناخت طرح ریزی یک نقشه و حفظ آن برای مدت مدید است. برنامه ریزی و طرح یک راهبرد قبل از مبادرت به کاری ما را در حفظ پی گیری یک سلسله گامهای منظم رفتاری برای به نتیجه رساندن کار خاص کمک می کند. فرضا" معلم روزانه راهبردهایی را برای تدریس آماده می کند و در طول آموزش آن را در ذهن خود حفظ کرده و بکار می گیرد و پس از تدریس به تعیین تکلیف پرداخته و میزان اثربخشی کار خود را ارزشیابی می کند.

مهارتهای خود بازنگری به منظور کارکردهای موفقیت آمیز در زمینه تکالیف هوشی :

1--حفظ جایگاه خود برای انجام دادن یک سلسله عملیات ادامه دا ر

2-تشخیص آنکه یک هدف جزئی قابل دسترس است.

3-تشخیص اشتباهات و جبران آنها از طریق بازآزمایی اطلاعات درست پیشین

در واقع خود بازنگری در بر گیرنده گونه ای از آینده نگری و گذ شته نگری است.

آینده نگری در بر گیرنده مواردی به ترتیب زیر است؛

        1-یادگیری ساخت یک سلسله عملیات  

        2-تشخیص بخش هایی که احتمال لغزش وخطا در آنها وجود دارد.

        3-انتخاب راهبرد ی که از احتمال خطر می کاهد و پیشگیری ساده ای را تدارک می بیند.

        4-تعیین انواع بازخورد که در نقاط متعدد بدست می آید و ارزشیابی از میزان سودمندی انواع آن

گذشته نگری نیز موارد متعددی را در بر می گیرد؛

        1-تشخیص یا پیش بینی اشتباهاتی که پیشتر اتفاق افتاده است.

         2-در نظر داشتن آنچه اتفاق افتاده و ممکن است اتفاق بیفتد.

         3-سنجش میزان استدلال پذیری بازده یک کارکرد.

نمونه ای از گذشته نگری مانند تکالیف ویژه خواندن که هر گاه متنی خوانده می شود ذهن از موضوع اصلی منحرف می گردد. بعبارتی دیگر هنگام خواندن کلمات را می بینیم ولی هیچ دریافت نمی کنیم و بطور اتفاقی به خود می آییم که تمرکز نداریم و از متن دور شده ایم .

نمونه ای از آینده نگری مانند برای یافتن معنی به متن بر می گردیم و فکر پیشین خود را با مکان مورد نظر پیوند داده و بدون آنکه فاصله ذهنی احساس شود ، متن را با وحدت  فکری می خوانیم .

این آگاهی و هوشیاری درونی و راهبرد ترمیم دهنده عناصری از مهارتهای فراشناختی هستند.

                         راهبرد های خلاقانه کاربردی قابل افزایش در فرایند یاددهی-یادگیری

 نمونه هایی ازراهبردهای ذیل که می توانند برای افزایش توانمندی های فراشناختی فراگیران و پرورش مهارتهای فراشناختی آنان  با نگاهی خلاقانه در  کاربرد آنها درغنی سازی و کیفیت بخشی فرایند یاددهی-یادگیری مفید واقع گردند:

1-راهبرد طرح سئوال بر اساس محتوای ارائه شده ؛

          -مانند آنکه فراگیرنده با فرض معلم بودن خود تلاش کند بر اساس محتوای ارائه شده، به طرح و ساخت سئوال بپردازد.

2-راهبرد بازگو کردن مطالب و دانسته های حاصل از آموزشهای کلاسی به زبان خود؛

       - مانند آنکه معلم پس از ارائه هر درس که فراگیرنده آنرا به گونه ای در ذهن خود می پروراند از وی بخواهد محتوای اندیشه خود را در باره موضوعی بیان کند.

3-راهبرد  یافتن کلمات کلیدی یک متن و تجزیه و تحلیل آنها؛

      -مانند آنکه فراگیرنده بتواند از متن ارائه شده به تعداد دلخواه کلماتی را که مهم می داند انتخاب نموده و سپس به تجزیه و تحلیل آنها بپردازد.

4-راهبرد مشخص کردن مراحل رسیدن به یک امر؛

      -مانند آنکه فراگیرنده می تواند علت اصلی پدید آمدن امری را در متن ارائه شده ذکر کند . وی می تواند راه کشف حقیقت یک امر را با توجه به بیان کننده آن نشان دهد.

5-راهبرد مشخص کردن مراحل فکری یک فردی در باره یک مسئله یا یک کار؛

     -فراگیرنده می تواند در باره چگونگی اندیشیدن دوست خود برای نوشتن انشاء، جمله بندی ،و یا حل مسئله ای توضیح دهد.

6-راهبرد مقایسه نمودن دانسته های جدید فراگیر شده خود با دانسته های پیشین ؛

     -مانند آنکه فراگیرنده آنچه که در حال یادگرفته و نسبت به آن توانمندی خاصی کسب نموده است ، با توانمندی حاصل از یافته های پیشین خود مقایسه می کند.

7-راهبرد یافتن رابطه یافته های جدید با پیش دانسته های خود؛

  -مانند آنکه فراگیرنده در امر فراگیری درسی و حل مسئله ای توانایی خود را در پیش دانسته خود می یابد ؛ و یا پی می برد که مراحلی از انجام دادن حل یک مسئله جدید را قبلا" فراگرفته است.

8-راهبرد تشخیص اشکال یا اشکالات در نظر گرفته شده در یک متن یا یک مورد ؛

    -مانند آنکه فراگیرنده محتوای ارائه شده ای را بررسی می کند و اشکالات تشخیص داده می شوند .

9-راهبرد نوشتن دقیق رخ دادن امری ؛

   --مانند آنکه فراگیرنده یاد بگیرد گامهای لازم را برای انجام دادن امری بطور دقیق بنویسد.

10-راهبرد  یافتن رابطه میان رویدادها، واقعیتها ؛ و پدیده های متعدد  ذکر شده در محتوای کتاب درسی؛

   -مانند آنکه فراگیرنده با توجه به اشاراتی که در بیشتر دروس و در متن هر درس به یک سلسله از واقعیتها و رخدادها و وقایع  می شود ؛ می تواند رابطه عمیق بین رویدادها و واقعیتها را پیدا کند.

11-راهبرد  ارائه کردن مفاهیم و رخدادها بصورت در هم تنیده و اذعام شده ؛ و یا ارتباط دادن مفاهیم کتب درسی با فعالیتهای روزانه در محیط خانه ؛ مدرسه؛ و جامعه ؛

    -مانند آنکه فراگیرنده باتوجه به درخواست ارائه شده بر اساس مسئله ای که مطرح می شود، سعی می کند از مفاهیم و اصول موضوعات درسی متعدد استفاده نموده و مسئله مطروحه را حل کند. حل آن مسئله مستلزم تسلط فراگیرنده به انجام عملیاتی      حل مسئله ومنوط به تسلط وی به مفاهیم مطرح شده در کتاب درسی انتخاب شده و کتب درسی دیگر است.

12-راهبرد  نام گذاری کردن یک قطعه کوچک داستانی ؛

   -مانند ارائه یک قطعه ادبی (داستانی) از سوی معلم در هر یک از دروس یادگیری ؛ وانتخاب نام مناسب برای داستان از سوی فراگیرنده بر اساس محتوای داستان ارائه شده .

13-راهبرد  نوشتن نمایشنامه ساده ای بر اساس یک سلسله رخدادها ؛         

    -مانند تنظیم نمایشی که بیانگرعملی یک سلسله وقایع واقعی یا رخدادهای تخیلی است.

14-راهبرد  پدید آوردن موردی جدید ؛

     -مانند دست یافتن به طرحی نو با استفاده ازهنر بکارگیری مواد لازم و یا دست یافتن به خلق ماده ای جدید از طریق درهم آمیختن مواد گوناگون..

15-راهبرد  پرداختن به کارهای خلاقانه ؛

    -مانند آنکه فراگیرمی تواند با استفاده از متن کتاب شعر بسراید و یا بنا بر تصور خود پیرامون درسی تصویر بدیعی بیافریند.

16-راهبرد  بازگو کردن مراحل انجام دادن مسئله ای و یا حل کردن مسئله ای ؛        

    -مانند آنکه فراگیرنده گام هایی را که برای حل مسئله بر می دارد ، تشریح کند.

17-راهبرد  نقد کردن محتوا یا متن ارائه شده به فراگیران ؛        

  -مانند آنکه فراگیرنده با طرح چند سئوال در باره یک متن از یک کتاب  به عمل نقد کردن بپردازد.

18-راهبرد استدلال کردن و دلیل آوردن برای انواع گزینش ها و انتخاب های انجام داده شده خود؛

   -مانند آنکه چند سئوال و یا چند گزینه از موضوعی دلخواه انتخاب می شود و فراگیران گزینه ای را اختیار نموده و برای گزینه انتخاب شده خود دلایلی را ذکر می کند.

19-راهبرد ذکر کردن معیار برای انتخاب های خود ودلایل درستی آنها .

   -مانند آنکهاز سوی فراگیرنده از مجموع چند گزینه ای که برای پاسخ به یک سئوال ارائه شده است، یکی انتخاب می شود . علاوه بر آنکه دلیلی برای انتخاب آن گزینه آورده می شود ، میزان و معیاری نیز برای درستی انتخاب ارائه  گردد.

20-راهبرد  ارائه پیام متن عرضه شده ومقایسه پیام دریافتی از متن با پیام شخصی فراگیرنده خطاب به نگارنده متن ؛

  -مانند آنکه متنی به فراگیران  ارائه می شود و پیام متن استخراج می شود .سپس پیام فراگیرنده خطاب به نگارنده متن ارائه شده در نگاهی مقایسه ای عرضه می گردد و درواقع خود در مقام نگارنده جدید به ارائه پیام می پردازد.

21- و راهبرد ........بر اساس دیگر یافته های شماهمکاران گرامی که با توجه به توانائیهاواستعدادهای خدادادی وتعهدات و تجارب ارزشمند تان و بهره گیری هرچه تمام تراز کتاب جاوید خالق هستی بخش - قرآن حکیم - (بعنوان زبان و فرهنگ وادب معیار) درهر مقطع آموزشی– تربیتی کاری خود،برمبنای ویژگی های انسان ازدیدگاه قرآن حکیم ؛از سطح تفکر وعلم وایمان به خالق یکتا تا سطح عمل صالح و اخلاق حسنه در ارتباطات چهارگانه با خود، خدا، خلق وخلقت خدا (طبیعت) قابل افزایش می باشد. راهبرد هایی که با تلاشهای همه جانبه پیشرفتهایی را درعرصه علم و معرفت انشاءالله در سطح جهان رقم خواهد زد.

    منابع:

1-قرآن کریم و نهج البلاغه

2-روانشناسی پرورشی –علی اکبر سیف

3- روشهای مطالعه و یادگیری-علی اکبر سیف

4-اندازه گیری و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی-علی اکبر سیف

5-اندازه گیری ،سنجش و ارزشیابی آموزشی ، ویزایش پنجم-علی اکبر سیف

6-طبقه بندی هدفهای پرورشی ،کتاب اول:حوزه شناختی،تالیف بنجامین اس بلوم، و همکاران-

    ترجمه علی اکبر سیف و خدیجه علی آبادی

7- یافته هاو تجارب عملی حاصله در همایش بین المللی بهبود کیفیت آموزش عمومی و کارگاههای آموزشی موازی با آن درسنوات گذشته با حضور صاحب نظران آموزشی و تربیتی با توجه به عهده دار بودن مسئولیت بخش خارجی آن در کمیته برنامه ریزی و ترجمه چکیده مقالات ارائه شده و به چاپ رسیده  .

8-یافته های جشنواره خرد تدریس – (بعنوان مسئول کمیته برنامه ریزی و راهبرد های یادگیری و آموزشی زبان انگلیسی)

9-مباحث ارائه شده در اجلاس های متعدد برگزار شده از سوی وزارت آموزش و پرورش ووزارت علوم ، تحقیقات و فناوری در سنوات گذشته تا کنون.

10-یافته های حاصله از کنفرانسهای علمی –آموزشی داخلی و خارجی و سفر های علمی و تجارب حاصله  کاری وبرخی دیگر ازمطالعات صورت گرفته در همین راستا.

11-یافته هاو تجارب عملی حاصله از تدریس در مدارس راهنمایی و متوسطه تهران و مجتمع آموزشی جمهوری اسلامی ایران در لندن ودانشگاه ازاد اسلامی تهران.

12-یافته ها و تجارب علمی  حاصله از فرصت مطالعاتی سفر به مالزی و شرکت درگارگاه آموزشی برنامه درسی زبان انگلیسی و نشست های علمی –آموزشی دانشگاهی و مدارس هوشمند آن.

13- یافته ها و تجارب حاصله ازشرکت درکمیته های کاری؛ نشست ها و همایش ها و کارگاه های علمی-آموزشی  پیرامون برنامه درسی ملی در سالهای اخیر، برگزار شده از سوی دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی